ΟΙ ΜΗΝΕΣ του Κωστή Παλαμά

Ξέρεις τα' απάτητο βουνό που την κορυφή του χιόνι
Χειμώνα καλοκαίρι ζώνει;
Εκεί στη ρίζα του βουνού στέκει ένα σπίτι, κάτι
Που μοιάζει του ήλιου το παλάτι.
Μέσα στο σπίτι κάθονται δώδεκα Παλληκάρια
Με πρόσωπα σαν τα φεγγάρια.

Εκεί ο Γενάρης κάθεται, στο χιόνι τρέχει ο νούς του
Και στο Βοριά, στους ακριβούς του.
Εκεί ο Φλεβάρης, που άγρια τα κύματα κυλάει,
Γέρνει στης Μυγδαλιάς το πλάι,
Κι ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, λιοντάρι όταν θυμώνη,
Και όταν γελάσει χελιδόνι.
Κι ο Απρίλης ο ανθοστέφανος, που πάει και τα κοπάδια
Βόσκει στα πράσινα λιβάδια,
Κι ο Μάης, που με το έρωτα τον ψυχοκυνηγάρη
Είναι ηλιογέννητο ζευγάρι.
Κι ο θεριστής, θησαυριστής οπόχει τα σιτάρια,
Του κάμπου τα μαργαριτάρια.
Να κι ο Αλωνάρης, δουλευτής όπου σταθεί και όπου γύρη,
Τον κατατρέχει το Λιοπύρι.
Να, κι ο Αύγουστος, πολύκαρπος, δροσάτος νυχτερεύει
Με το φεγγάρι που λατρεύει,
Κι ο Τρυγητής που λαχταρεί, σαν να είναι κόρης χείλια,
Τα ροδοκόκκινα σταφύλια,
Κι ο μήνας του Αη Δημητριού, πόχει μια γλύκα ξένη,
Κάτι σαν πόθος που πεθαίνει,
Και τα' Αγι' Αντρέα ο γκαρδιακός, που βάζει φορεσιά του
Τα κιτρινόφυλλ' από κάτου,
Κι ο άλλος που κλαίει και που βογκάει και που γεροντοφέρνει
Κι όλο ένα κρύο τονε δέρνει.

Κι καρτερεί ο καθένας τους πότε στον κόσμο πέρα
Θα πάη με τα φτερά του αγέρα,
Στον κόσμο πέρα, που όλοι τους με καλωσύνην ίδια,
Του βρέχουν χίλια δυό στολίδια,
(στολίδια ωϊμέ ! που δεν χαλάν την Δυστυχία τη σκύλα
Και της Κακίας τη μαυρίλα).
Όμως κανένας απ' αυτούς δε χαίρεται τη χάρη του πρωτογέννητου Γενάρη,
Οπόχει την Πρωτοχρονιά μοναχοθυγατέρα,
Τη Ρήγισσα τη χρυσοχέρα !
Η Μοίρα την εμοίρανε. Απ' το δικό της χέρι
Το κάθε τι να πέφτη, αστέρι.
Κι ό,τι, χαρίζ' η Ρήγισσα, κι αν είναι τιποτένιο,
Να δείχνεται μαλαματένιο.
Για τούτο ο κόσμος, μάγισσα, για μια στιγμή μπροστά σου
Με το γοργό το πέρασμά σου,
Ο μαύρος κόσμος γίνεται τραντάφυλλο τα' Απρίλη
Με σφραγισμένα ακόμα χείλη,
Που μ' ένα αλαφροστάλαγμα, και πριν η αυγούλα φύγη,
Η θεία δροσιά το γλυκανοίγει !

Κωστής Παλαμάς
1890

Ω Σπαρτιάτισσες Κόρες της θείας Αθήνας κορώνες,

Ω Καρυάτιδες, έφυγε, κλέφτες και βάρβαροι πήραν

Την αδελφούλα σας, μείνατε πέντε, τα ολόρθα κορμιά σας,

Από το θάνατο ασκέβρωτα, ο πόνος βαθύτερ’ ακόμα

Κι από το θάνατο σκέβρωσε, βόγγος και κλάψα η φευγάτη.

Κι αντιβροντήξατε εσείς και γινήκατε βρύσες του θρήνου,

Οι δυνατοί κ’ οι τρισεύγενοι στύλοι, και μια τρικυμία

Τους δωρικούς σας χιτώνες ανέμισεν άγρια σα σκιάχτρα!

 

«Ω Καρυάτιδες, δε με γνωρίζετε; Ξένη δεν είμαι,

Από τα ξένα αν εγύρισα.  Είμαι η χαμένη αδελφή σας,

Ξαναγκαλιάστε με, ο τόπος μου εδώ με προσμένει σα θρόνος.

Φράγκοι, Αλαμάνοι και Σκύθες το γάλα μου βύζαξαν όλοι,

Ήρωες γινήκαν οι κλέφτες, και τώρα του βάρβαρου η φλέβα

Από το αίμα χτυπάει τα’ ακριβό των πατέρων Ελλήνων.

Από του κόσμου τα νιάτα ξανάνθισα, κλέφτρα, σας φέρνω

Την ιερή φλόγα αρχαία σε νέο καλάμι κρυμμένη!»

 

Κωστής Παλαμάς

Γενάρης 1902

Απόσπασμα 96 και 97 από τις Εκατό Φωνές

«H Ασάλευτη Ζωή» σελ. 175

ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΝΑ-ΓΛΥΦ(ΠΤ)Ο

 

Πως ακούμπησες άπραγα το δόρυ;

Τη φοβερή σου περικεφαλαία

Βαριά πως γέρνεις προς το στήθος, Κόρη;

Ποιος πόνος τόσο είναι τρανός, ω Ιδέα,

 

Για να σε φτάση! Οχτροί κεραυνοφόροι

Δεν είναι για δικά σου τρόπαια νέα;

Δεν οδηγεί στο Βράχο σου την πλώρη

Του καραβιού σου πλέον την αθηναία;

 

Σε ταφόπετρα βλέπω να την έχη

Καρφωμένη μια πίκρα την Παλλάδα.

Ω κάτι μέγα, απίστευτο θα τρέχη…

 

Χαμένη κλαις την ιερή σου πόλη

Ή νεκρή μέσ’ στο μνήμα και την όλη

Του τότε και του τώρα, ωιμένα ! Ελλάδα;

 

1896

Κ.Παλαμά «ΑΠΑΝΤΑ» Τόμος Γ΄

Η ΑΣΑΛΕΥΤΗ ΖΩΗ

Εκδόσεις «ΑΔΕΛΦΟΙ Γ.ΒΛΑΣΣΗ»

Και είπεν η ιστορία:
Να γεννηθούν πρώτα οι ήρωες
και μετά οι ποιητές!
Και είπεν η ιστορία:
Ελλάς! των παιδιών σου τα βραβεία
αίμα θυσία ελευθερία !
Και είπεν η ιστορία:
Κολοκοτρώνη σχώρνα τους άχαρους υποκριτές!
Και είπεν η ιστορία:
Κωστή άναψε τη λάμπα
και βούτα βαθιά τη πένα στην ιστορία!
Και είπεν ο Κωστής:
Ελλάς μου σ’ ευχαριστώ
που έκανες Ελλην να γεννηθώ!
Και είπεν η Ελλάς :
Κωστή Μεσσολογγίτη με τα «ανήσυχα τα χέρια»
βοηθησέ με να σταθώ!
Και είπεν ο Κωστής:
Ελλάς μου, η λιμνοθάλασσά σου
θα θρέφει για πάντα τα παιδιά σου!
Και είπεν η Ελλάς :
Κωστή Πολεμιστή τα χιλιοεγγονά σου
θ’ αγαπάνε πάντα τα ποιματά σου!
Και είπεν η Ελλάς :
Μωριάς Ρούμελη Θράκη πανηγύρι αργαλειός!
Και είπεν ο Κωστής:
Ω λαογραφία Παν+αγία,
επαρχία χωριό Ρωμιός !
Και είπεν η Ελλάς :
Κωστή ο Γύφτος σου και ο oίστρος σου
με ξανααστένουν!
Και είπεν ο Κωστής:
Ελλάς οι γιορτές σου κι οι ποιητές σου
τη ζωή μου ομορφαίνουν!
Και είπεν η ιστορία:
Το έθνος Κωστή μου να σώσουμε,
όχι πάλι μουρτάροι να το σκλαβώσουνε!
Και είπεν ο Κωστής:
Πέρσες, Ρωμαίοι, Οθωμανοί πήρανε απάντηση σκληρή:
Η Ρωμιοσύνη ζεί!
Και είπεν ο Κωστής:
«Ερμη σκλάβα πικρή Ρωμιοσύνη»
«του σπαθιού σου η κόψη η τρομερή»!
Και είπεν η ιστορία:
Διονύση και Κωστή
άγρυπνοι της διανόησης φρουροί!
Το σαράντα σας καλεί!
Και είπεν η ιστορία:
Κάποιος φασ-ίστας ξεκουτιάρης
από τη Δύση στην Ελλάδα μπήκε αποκοτιάρης!
Και είπεν ο Κωστής:
Μα στης Πίνδου τα βουνά
τη Τζούλια του έχασε στης Ρωμιοσύνης τα κρεμνά!
Και είπεν ο Κωστής:
Και οι φίλοι του… οι ναζί,
στο σβέρκο της τολμήσανε
τη μπότα τους να πατήσουνε μαζί!
Και είπεν η ιστορία:
Κωστή! σήκω σήκω να δείς! Ζεις!
Αντίσταση! Ποίηση! Ελευθερία!
των φασιστών η τιμωρία!

«Λάμπα» μου
έσβεστη νάναι η φλόγα σου
και αθάμπωτο το γυαλί σου!

Χρήστος Ρουμελιώτης
Αθήνα, Σάββατο, 1 Φεβρουαρίου 2003
10:30:45 μμ

Αφιερωμένο στους γιους μου Χρίστο Σπύρο και Ιάσονα
που μου έδωσαν το έναυσμα και τα σχολικά βοηθήματα
να εκπληρώσω το χρέος μου προς τον ποιητή.

«Στο κήπο μου γελούσανε τα ρόδα οι μενεξέδες
κάτου από πέπλους μούστελναν δροσοχαιρετισμούς
και πέρασα. Οι αμύριστοι στοχαστικοί πανσέδες
με κοίταζαν, ασάλευτοι. Και στάθηκα σ’ αυτούς». ΚΠ

Γιούλια και χρυσάνθεμα, πανσέδες και γιασεμιά
Λευκά ή χρωματιστά κάθε πρωϊ μου στέλνουνε φιλιά
Μα στο κήπο μου ένα ρόδο μου έχει κλέψει τη καρδιά
Με τα σωμόν ροδοχειλοπεταλά του τα αρωματικά! ΧΡ

Και είπεν ο Κωστής: «ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΧΤΙΣΤΕ»!

«…Λιτά χτίστε τα,απλόχωρα,μεγάλα
Γερά θεμελιωμένα, από της χώρας
Ακάθαρτης πολύβοης,αρρωστιάρας,
Μακριά μακριά τ’ ανήλιαγα σοκάκια
Τα σχολειά χτίστε!

Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων
Περίσσια ανοίχτε, να ’ρχεται ο κυρ Ηλιος,
Διαφεντευτής,να χύνεται να φεύγει,
Ονειρεμένο πίσω του αργοσέρνοντας
το φεγγάρι.

Γιομίζοντάς τα να τα ζωντανεύουν
Μαιστράλια και βοριάδες και μελτέμια
Με τους κελαηδισμούς και με τους μόσκους.
Κι ο δάσκαλος,ποιητής και τα βιβλία να είναι σαν κρίνα» ΚΠ

Και είπεν ο μαθητής:
Ευχαριστώ κύριε ποιητά

Για τα κρυφά σχολειά
Για το Λυτρωμό από τη Τουρκιά
Για το Ρήγα και το Παπά
Για το λυχνάρι και τη κλεφτουριά

Για τον απέραντο λουλουδώνα
Το κρίνο και την ανεμώνα
Τη σπορά του ποιητή
Για ν’ ανθίσει τούτη δώ η γή

Ευχαριστώ κύριε ποιητά
Που χωρίς λεφτά
Εσύ χτίζεις το μέλλον στα σχολειά
Για να μαθαίνουν τα παιδιά
Πως η έρμη Ρωμιοσύνη
Απέκτησε φτερά

Χ.Ρουμελιώτης